Hüseyin Menç

Bir fotoğrafın doğru okunması

Sivas’tan Amasya’ya gelirken değil… 
Amasya’da değil…

DOĞRUSU: Amasya’dan Sivas’a giderken

TOKAT (27 Ekim 1919)

   Yakın tarihimize ışık tutan fotoğraflar öylesine yanlış değerlendirilip, öylesine yanlış adresler gösterilmektedir ki, bunları düzeltmek, doğru yer üzerinde mantıklı açıklamalar yapmak daha evvel yapılan yanlış değerlendirmelerin önüne geçememektedir. Eğer bu yanlışlığı otoriter bir kimse veya kurum ve kuruluşlar yaptı ise üzerine söz söylemek neredeyse mümkün değildir. Yıllarca yaptığım gibi; yaşadığımız şehrimizin yakın tarihini alakadar eden fotoğraflar üzerinde hatalı yorumlara, tarihlendirme ve yanlış adreslere gösterdiğim itirazlarım sürecektir.

   İşte bu itiraz ve düzeltilmesi gereken fotoğraf bilgileri;

  

   Burada yer verdiğim fotoğraf için başta askeri kaynaklarda Amasya diye işaret edildiği gibi, birçok kaynak ve albümde Temsil-i Heyet Üyelerinin Sivas’tan Amasya’ya giderken Tokat’ta mola verdikleri yönündedir. Fotoğrafın tarihi de 1919 yılının Haziran ayı şeklinde zaman belirlemesi yapılmıştır. Öncelikli olarak 1919 yılının Haziran ayı olmadığını belirtip 1919 yılının Teşrinisani (Ekim) ayı olduğunu kaydederek başlayalım.

   Aslı, Amasya’dan Sivas’a giderken.

  

   İstanbul Hükümeti Temsilcisi Bahriye Nazırı Salih Paşa’nın Amasya’ya gelerek Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti temsilcileri ile yapılan müzakereler Cumhuriyet tarihimizde “Amasya Mülakatı” olarak yerini almıştır. 21-22 Ekim 1919 tarihlerinde gerçekleşen bu görüşmelerde 5 protokol imzalanmıştır. Amasya’daki müzakerelerin tamamlanmasının ardından Bahriye Nâzırı Sâlih Paşa ve beraberindekiler deniz yolu ile İstanbul’a gitmeleri için Samsun’a uğurlandılar. Mustafa Kemal’in reisliğindeki Heyet-i Temsiliye Üyeleri de 26 Ekim 1919’da Sivas’a gitmek üzere Amasya’dan ayrıldılar. Fotoğrafta 27 Ekim’de Tokat’ta mola veren heyet, mahalli halk ile birlikteler. Tasvir-i Efkar gazetesi fotoğrafçısı Kenan'nın çektiği fotoğrafta; Tokat Ermenileri temsilcisi Papaz Zaven Efendi, yanında uzun boylu Bekir Sami Bey, Ortada Mustafa Kemal Paşa, solunda safari şapkalı Hüseyin Rauf Bey, Tasvir-i Efkar gazetesi muhabiri Ruşen Eşref Bey, Mustafa Kemal’in yaveri Yzb.Cevat Abbas Bey ve onların yanında Tokat Müftüsü Hacı Ömer Efendi görülüyor.

   Bu fotoğrafı doğru okuduğumuzda İstanbul Hükümeti Temsilcisi Bahriye Nazırı Salih Paşa ile Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Temsilcilerinin Amasya’daki görüşmelerini takip edip gazetesinde haber şeklinde yayınlanmasını sağlayacak olan Tasvir-i Efkar Gazetesi muhabiri Ruşen Eşref Bey’de Amasya’ya gelmiştir. Bu fotoğrafta Ruşen Eşref Bey’in de bulunması şuna açıklık getirmektedir. Sivas’tan Amasya’ya değil, Amasya’dan Sivas’a gidiştir.