1933 yılında Amasyalıların kendi aralarında topladıkları paralarla aldıkları uçağı Tayyare Cemiyeti’ne bağışladılar.
1933 yılında başlatılan ve Tayyare Cemiyeti Türk Kuşu’na tayyare kazandırma kampanyası için her il, ilçe hatta bazı büyük şehirlerde esnaf grupları arasında bir yarış başlatılmıştı. Her il ve ilçenin isimlerini taşıyan tayyarelere mavi gökleri süslemiştir. Kampanyaya Amasya’dan ilk defa, Gümüşhacıköy ilçesi katılmış ve kendi adını taşıyan tayyareyi alma girişiminde bulunmuştur. Bunu il merkezi Amasya’da kurulan Tayyare Komisyonu takip etti. Yeşil Amasya Gazetesi sahibi Ekrem Bey kampanya süresince gazetesinde bağış yapanların isimlerini yayınladığı gibi en büyük desteği sağlayanların başında geldi.
“Amasya” adını taşıyacak bir tayyarenin alınmasında gösterilen gayretler kısa sürede netice verdi. Türk Kuşu’na “Amasya” adını taşıyan tayyare alınmış ve bağışlanmıştı.
27 numaralı “Amasya Tayyaresi”nin Eskişehir’den Amasya’ya getirilişi başlı başına bir hadise oldu. Bu nedenle 1933 yılının 30 Ağustos Zafer bayramı aynı zamanda “Tayyare Bayramı” adı altında kutlanmıştır.
Amasya Tarisi'nin Eskişehirden getirilişi ve Amasya'da düzenlenen 30 Ağustos Zafer ve Tayyare Bayramı törenleri o yıllarda Amasya'da yayınlanan Yeşil Amasya Gazetesi'nde şu şekilde yer aldı: "Vali Kadri Beyefendi’nin başkanlığın da Alay Kumandanı Muavini Abdulkadir, Jandarma kumandanı Ziya Bey, Belediye Reisi Vekili Refet, Nafia Başmühendisi Resmi, H.F.Reis Sıtkı, Ticaret Odası Reisi Mehmet ve Tayyare Cemiyeti Reisi vekili Ekrem beylerden ibaret heyet tarafından hazır hale getirtilen Boğazköy’deki büyük bir tarlaya tayyaremiz 30 Ağustos 1933’te iniş yaptı.
Tayyare Ad Koyma Töreni;
Askerlik Şubesi önünde yapılan 30 Ağustos Zafer Bayramı törenlerinden hemen sonra ve Tayyare Ad Koyma Merasimi”nin yapılacağı alana halkın ilgisi çekildi. Tayyarenin ineceği Boğazköy'e yolcu taşıyan atlı arabalar, otomobiller, kamyonlar ve özel arabaların yanı sıra, saat 08, 09 ve 10’da olmak üzere üç ayrı sefer yapan Banliyö tren seferleri konuldu. Çağın modern aracı tayyareyi yakından görmek isteyen Amasyalılar bölük bölük söz konusu alana taşındılar. Köylerden, kasabalardan gelenlerle “Mahşeri bir kalabalık” toplandı.(1)
“Tam saat 12’de “Ad Konma Merasimi” başlamıştır. Evvelâ Bando İstiklâl Marşını çalmış, bunu halk nâmına Halk Fırkası hatibi Abdurrahman Nafiz Bey’in güzel bir hitabesi takip etmiştir. Bundan sonra kıymetli muallimlerimizden Etem Bey, Tayyare Cemiyeti namına Etem Bey ve Merzifon Kaymakamı İbrahim Beyefendi çok heyecanlı, çok kıymetli birer konuşma yaptılar. Bunda tayyareyi, tayyarecileri ve muhterem Amasya halkını tebrik etmiş ve konuşma birkaç defalar sürekli alkışlar toplamıştır.
İbrahim Bey’den sonra Vali Kadri Beyefendi kısa bir teşekkür konuşmasından sonra tayyarenin kanadı üzerinde yazılı olan “Amasya” ismini örten bayrağımızın kaldırılmasını Amasya halkını temsilen merasim mahallinde bulunan en ihtiyar bir köylüye havale etmiş ve muhterem köylü baba da bayrağı titreyen elleriyle ve yine çok heyecanla kaldırmış ve pek çok alkışlanmıştır. Bu sırada dualar okundu kurbanlar kesildi. Bundan sonra tayyare uçuşa hazırlanmış ve Alay Kumandanı Turan Bey de tayyareye bin di. Tayyare merasim mahalli üzerinde birkaç defa uçuş yapmış ve yere inerek bağlanmıştır. Halk tayyarenin etrafını kuşatmış, ilk defa bu kadar yakından gördükleri ve kendi paraları ile aldıkları öz malını seve seve, uzun uzun seyir ve tetkik etmişlerdi. . Kıymetli tayyarecilerimiz halka tayyare hakkında arzu ettikleri malumatı vermişlerdir.”(2)
Artık hava gücümüzde 27 numaralı “Amasya Tayyaresi” vardır. Tayyare Cemiyeti’ne bağışlanan “Amasya Tayyaresi” nin Foto Ekrem ve Foto Tekamül’ün hazırladığı fotoğrafları tebrik kartı şeklinde basılıp bir müddet Amasyalılar, bu kartları dostlarına armağan olarak gönderdiler.
Daha sonra “27 numaralı Amasya Tayyaresi” ne oldu. Akıbeti hakkında bilgi sahibi olan yok.
Bir rüya gibi gökyüzüne çıktı, bir rüya gibi silindi gitti. Sadece hâtıralarda ve soluk fotoğraflarda kaldı.
Tayyaremizin Posta Kartları bastırıldı
Fotoğraf: Hüseyin Menç Arşivi
Amasyalılar tarafından satın alınıp Türk Tayyare Cemiyetine bağışlanan 27 Numaralı Amasya Tayyaresi’nin posta kartları bastırıldı. Amasyalılar büyük gurur duyarak birbirlerine,, başka vilayetlerde bulunan eş ve dostlarına yazdıklar birkaç satırlık mektuplarını bu kart eşliğinde yapmışlardı.
Kahverengi ağırlıklı posta kartı bir hâtıra olarak yıllarca saklandı.
Satın alma gururuyla Amasya Tayyaresi’nin fotoğrafları her evde, her albümde yerini almıştı. Bazı meraklı vatandaşlarımız da posta kartlarını çerçeveletip evinin veya dükkânının duvarına asmışlardı.
DİPNOTLAR:
(1) – Yeşil Amasya Gazetesi, Yıl:1, No;30, 26 Ocak 1933
(2) – a.g.gazete, 7.9.1933
– Hüseyin MENÇ, Milli Mücadele Yıllarında Amasya, 2. Baskı Amasya Valiliği Kültür Yayınları, s. 483-487
BİLGİ NOTU:
“27 Numaralı Amasya Tayyaresi” hakkında bilgilerin yer aldığı “Milli Mücadele Yıllarında Amasya” isimli çalışmamın 2. baskısı Amasya Valiliği Kültür Yayınları arasında çıkmasından sonra Merzifon Askeri Üst Komutanlığı tarafından tayyarenin bir maketi yapılmak suretiyle zamanın Valisi Hüseyin Poroy’a hediye edilmişti. Bu maket Valiliğin ikinci katında cam muhafaza içerisinde teşhir edilmek üzere yerleştirilmişti.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder