“Gökten üç elma düştü” diye son bulur hep mutlu hikâyeler. Elma sevgiyi temsil eder. Gücü temsil eder. Bu özelliği ile sayısız şiir dizelerinde yer bulmuş, şarkı ve türkülere malzeme olmuştur. Efsanelerde gücünü artırmış ve tanrılara (!) sunulan en gözde meyve olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine bu efsanelerin birinde yaşanan güzellik yarışmasında da dünyanın ilk rüşveti olarak betimlenir. Bütün bu özelliklerini yanıbaşına alan bir elma çeşidi daha vardır ki kokusu ile öne çıkar. Bunun adı “Misket” tir.
Amasya denilince akla ilk defa Misket elması gelir Türkiye'nin neresinde olursanız olun. Eğer mevsimiyse mutlaka misket elma "Amasya Elması" diye karşınıza çıkar. Manavın tezgahında. seyyar satıcının arabasında "AMASYA ELMASI" karşılar sizi. Bunun yetiştirildiği mekan önemli değildir. İster Niğde'de, ister Bor ve Kastamonu'da yetiştirilmiş olsa da adı "AMASYA ELMASI"'dır.
Amasya'nın adıyla bütünleşen MİSKET, özelliğini yine Amasya'nın coğrafi yapısından almaktadır. Söylendiğine göre Amasya Vadisi elmanın aradığı tam ortammış. Boğazın esintisi, elmaya ayrı bir tat verir. Kokusu da burada gizliymiş.
Tarımda çalışanların ekonomik yönden beklentilerine cevap vermese bile o Amasya'nın meyvesidir. Elmalıkların yerine şeftali dikilse bile o türkülere sığınmış ve
“Kilo kilo elmalar
Pazarlarda satarlar
Amasya'nın gençleri
Hem okur hem yazarlar” şeklinde bir kültür zenginliğine ulaşmıştır.
Elmanın sağlığımızdaki yeri
Elma bir çok besleyici özelliği olan bir gıdadır. Meyvelerin en çok tüketileni elma; azot, fosfor, potasyum, C, B, PP ve E vitaminlerinin yanı sıra lif de içerir.
Bu özellikleri elmayı, yeni bir güne başlamak için, sağlıklı kılıyor. Ancak elmadaki vitaminlerden tam olarak yararlanabilmek için pratik ama özel bir yol seçmek de gerekiyor.
Bazı tavsiyeler
Gece yatmadan önce, bir bardak suyla, bir elma koyun başınızın yanına. Sabah uyanınca, ilk işiniz. suyu içmek elmayı yemek olsun.
Eskilerin insanlara tavsiyeleri arasında "Yemeğe elma ile başlayınız" demelerindeki espri iyi bir sindirim ve güzel koku vermesindendir. "Armudu say da ye elmayı soy da ye" sözü buna delalet eder.
Amasya Elması’nın özelliği
Yurt çapında Amasya elması diye bilinen MİSKET'in en büyük özelliği bir yıl meyve verirse diğer yıl vermemesidir.
Bir yüzü kırmızı ve diğer yüzü san ilâ yeşilimsi bir rengi taşır. İnce kabuklu hoş kokuludur. Sert ve dayanıklıdır. Uzun süre saklamaya elverişlidir.
Amasya elmasının iki türü vardır. Daha küçük ve tatlı olanına MİSKET elması denir. Daha iri ve aşılı olanına ise KABAK elması adı verilir. Amasya elması meyveye geç yatar 8 ilâ 10 yaşından önce ürün vermez.
Elmanın sağlık yönünden faydası ve ne kadar yenilirse yenilsin dokunmayacağını vurgulamaktadır.
Elma vitamince zengin meyvelerdendir. A ve C vitaminleri oldukça fazlı miktarda bulunur. Yapılan araştırmalar düzenli bir şekilde elma tüketmekte olan insanların %50'sinden fazlasında %10'un üzerinde kolestrol azalması olduğunu göstermiştir.
Elma, sinir ve adaleleri kuvvetlendirir. İdrar söktürür. Ağızdaki mikropları öldürür. Diş ve diş etlerinin sağlığını korur. Karaciğerin salgısını ve safra salgısını artırır. Yemeklerden sonra hazımsızlık çekenlere elma faydalıdır. Yatıştıra ve uyku vericidir. Baş ağrısına iyi gelir. Taze suyu deriye sürülecek olursa deriyi sağlamlaştırır. Cilde güzellik verir.
Türkülerimizdeki yeri;
Amasya'da dinlenen türkülerimizde yer yer "elma" unsuruna rastlamak mümkündür. Sevda çeken gençlerin dilinden "elma" düşmez. Zaten "elma" başlı başına sevdayı temsil eder. Karşılıklı sevgiyi verilen elma perçinler. Bundan hareketle sevda ve elma Amasya'da bir araya gelmiştir. Türkülerimize zenginlik katmıştır. Amasya'da "elma"nın yer aldığı türkülerimizden bazıları şöyledir.
Amasya'nın elması
Elmaların en hası
Sen dururken neyleyim
Pırlantayı elması
***
Elmalıkta buluşak
Ak elleri yumuşak
Görünme gel annene
Gizli gizli konuşak
***
Elmaları soyarım
Ben gönlüne koyarım
Beni kabul etmezsen
Gençliğime kıyarım.
Kilo kilo elmalar
Pazarlarda satarlar
Amasya'nın gençleri
Hem okur hem yazarlar
***
Elma dalında kızarır
Bekar oğlanlar kız alır
Seni nasıl alayım
Baban başlığı yüz alır
***
Her derde devadır derler
Hasta sağlam seni iştahla yerler
Gurbettekiler de hasret çekerler
Lokman mısın, Amasya Elması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder