Bugün her türlü alanda kullandığımız elektrik enerjisi Amasya’da bundan 75 yıl önce kullanılmaya başlanmıştı. Bu kullanış biçimi her alanda değildi. Sadece aydınlatma ve Türkiye Radyo Kurumu’nun ajanslarını dinlemek amacıyla kullanılmaktaydı. Bu elektrik enerjisinin kullanımı önceleri sadece varlıklı ailelerin evlerine çekebilecekleri lüks bir ihtiyaçtan ibaretti.
Bugün çoğumuzun farkına varmadan kullanımda olduğumuz enerji ancak kesilmesi halinde fark edilmekte ve hayatımızı adeta felç etmektedir. Bu kadar önemli bir “temel ihtiyaç” olan elektrik enerjisi Amasya’da kullanılmaya başlanmasına bir göz atalım. Yaşları 70’lerin üzerinde olanların hâtıralarını yenilemelerine bir kapı açalım…
Amasya’ya ilk elektrik kullanımı 1936 yılında gerçekleştirilmişti. Alman Simens firması tarafından, şimdiki Örnek Oteli yanındaki meydanda buhar tribünü ile çalışan 100 kw’lık jeneratör kurulmuştur. (Fotoğrafta kırmızı kare içine alınmıştır) Firma sadece buhar tribününü ve jeneratörü monte etmiştir. Daha sonra Hans Mayer isimli Alman vatandaşı da, tribün çıkışından itibaren, İhsaniye Mahallesi, Ahır-önü ve İstasyon Köprü istikametinde ağaç direkler dikerek bu direklerden bakır iletkenler çekerek enerji hattını oluşturmuştur. Dikilen direklere onar direk atlayarak sokak lambaları takılmıştır. O zamanki halktan, maddi durumu elverişli olan sınırlı sayıda kişi, belediyede kurulan Elektrik İşletmesi Nezaretinde evlerine elektrik bağlatmışlardır.
Abone sayısı az olunca radyo haber saatine göre cereyan verildi.
İlk yıllarda enerjiye olan talebin az olması sebebiyle santral sadece Türkiye Radyo Kurumu’nun haberleri verdiği saat olan 13.00’te yarım saat; akşamları ise mevsime göre 20.00-23.00 arasında jeneratör çalıştırılarak aydınlatma sağlanmıştır.
1944 yılında 60 beygirlik ikinci bir jeneratör daha ilave edildi. 1949 yılında santral binasına ek olarak 5x12 m ebatlarında bina eklendikten sonra 225 beygir ve 1951 yılında 175 beygir gücünde dizel motorlar eklendi. Böylece şehir elektriği 280 kw lık güce erişti.
Durucasu Hidro Elektrik Santrali
1955 yılında Durucasu’da yapımı biten Durucasu Hidro Elektrik Santralı sayesinde, eski sanayi mevkiine kurulan 315 KW’lık trafo ile şehrimize elektrik verilmeye başlanmıştır. Aynı dönemde Elektrik İşleri Etüt Dairesi’nin fizibilite çalışmaları tamamlanmış, muhtelif bölgelere kurulan trafolar beslenerek, şehrin tamamına elektrik verilmiştir. Bu sistem, daha sonraki yıllarda İller Bankası ve Belediye işbirliğiyle daha da genişletilerek Tokat Almus Barajı Hidro Elektrik enerjisinden istifade eden ağa bağlanmıştır. 1970’li yıllardan itibaren şehrimizin elektrik şebekesi ulusal (enterkonnekte) sisteme geçmiştir.
Amasya’nın en önemli konusu
1947 ile 1949 yılları arasında Amasya’nın en önemli konularından biri durumuna gelen şehrin aydınlatılması çalışmaları valiliğin olduğu kadar belediyenin de öncelikli çalışmaları arasına girmiştir. Şehir merkezinde elektrik üretiminin sağlanması için çalıştırılan dizel motor gücünden daha fazla istifade edebilmek gayretiyle meclis toplantılarının ilk maddesi oldu. 1948 yılının son aylarında başlatılan çalışmalarda 1949 yılı itibariyle şehir içinde elektrik abone sayısını 1000’in üzerine çıkarılması ve elektriği geceli gündüzlü yanar hale gelmesi projelendirilmiştir.
Mahallelere götürülen elektrik çalışmaları önceleri sadece ağaç elektrik direklerinin dikimi ve sokak aydınlatılmasının sağlanması oldu. Böyle çalışmalar basında sık sık yer aldı ve belediye reisi çalışmalarından ötürü övüldü. İşte buna bir örnek:
Dere Mahalle Elektriğe Kavuştu
19 Kasım 1948 tarihli Amasya Yeşilyurt Gazetesi’nin ikinci sayfasında Dere Mahallesi’nin elektriğe kavuştuğu başlıklı bir haberde; “Kurulduğu günden beri karanlıklar içerisinde yatan Dere Mahalleyi aydınlatma işini seçildiği günden beri gaye edinen Belediye Başkanımız bu gayesine erişmiş müşmir gayretleriyle Dere Mahallesi aydınlığa kavuşmuştur. Grift birçok sokaklarla beldemizin bir köşesini süsleyen bu mahallenin aydınlığa kavuşmasında Makinist Adil ve Şükrü’nün gayretleri de bilhassa zikredilmeğe değer.
Dere mahallelilerin yegâne çeşmesinin üzerine bir ampul yerleştirerek halkın çeşme başında da rahatlarını düşünüş güzel jest”
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder